พืชศึกษาถั่วพู โรงเรียนวัดเขมาภิรตาราม

 

ชื่อ : ถั่วพู

ชื่อสามัญ : Winged bean

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Prosphocarpvs tetragonolobus (L.) DC 
วงศ์ : PAPILIONEAE

คุณค่าทางอาหารของถั่วพู

ถั่วพู มีคุณค่าทางอาหารสูงมากพอ ๆ กับถั่วเหลืองมีโปรตีนที่ชื่อ Lectins สูง ทั้งยังมีสารเริ่มต้นวิตามินเอ หรือที่เรียกว่า โทโคเฟอรัล สารนี้ช่วยย่อยกรดไขมันอิ่มตัว และมีวิตามินเอ ในปริมาณสูงมาก อีกทั้งฟอสฟอรัสและวิตามินซีที่จะได้รับเต็ม ๆ หากกินถั่วพูสด ๆ

ลักษณะทั่วไปของถั่วพู

 ดอกถั่วพูนั้น มีสีขาวอมม่วงสวยน่ามอง ถ้าได้ลองปลูกในบ้าน ก็จะได้ทั้งอาหารผักและอาหารตาไว้เชยชม ใบถั่วพูนั้นเป็นใบย่อยสามใบรูปร่างเหมือนไข่ ผลเป็นฝักแบนมีปีก 4 ปีก เล็ก ๆ ฝักยาวประมาณ 3-6 นิ้ว เมล็ดกลมเรียบเป็นมัน รากเป็นหัวอยู่ใต้ดินมีปม 

การปลูกและดูแลรักษาถั่วพู

ถ้าได้กินถั่วพูแล้วติดใจ อยากปลูกถั่วพูไว้ดูทั้งดอกและเป็นผักสวนครัวก็ง่ายแสนง่าย แค่มีเมล็ดพันธุ์ และอาจมีรั้วระแนงหรือรั้วไม้ไผ่กบที่ว่างเพียงเล็กน้อยพอปักค้างให้เถาถั่ว เลื้อยขึ้นปีนป่าย พืชในวงศ์ถั่วมักชอบน้ำมาก ๆ และขึ้นได้ดีในทุกสภาพภูมิอากาศ แต่หากเป็นฤดูฝนที่ฝนชุกก็เป็นที่ชอบอกชอบใจของถั่วพูมากทีเดียว เพียงรดน้ำเช้าเย็นอย่าให้ดินแห้งเกินไป ถั่วพูจะเติบโตเร็วทันใจคนที่รอกินผักฝักแบนมีปีกสี่แฉกแสนอร่อยนี้  ถั่วพูยังทนทานต่อโรคพืชหลายชนิด และถึงแม้มีหนอนบ้างก็อาจใช้วิธีหยิบออก เพราะปลูกในบ้านเราเอง และคงไม่มีใครปลูกถั่วพูไว้กินเองมาก จนต้องใช้ยาฆ่าแมลง และหากใครเป็นคนกลัวหนอนอย่างหนักจนต้องใช้ยาฆ่าแมลงจริงๆ ตอนนี้ก็มียาประเภทสารสกัดจากธรรมชาติอย่างเช่น สารสกัดจากสะเดา คนนี้คนเขียนก็ใช้อยู่ ได้ผลดีทีเดียว แต่มีคนแอบนินทาว่าสะเดาแบบที่ทำยากำจัดแมลงออกจะมีกลิ่นฉุนมากไป

   ประโยชน์ของถั่วพู

 คุณค่าสมุนไพรของ ถั่วพูมีมากเหมือนคุณค่าทางอาหารโดยมีส่วนที่ใช้เป็นยา คือ หัว และราก ส่วนหัวใช้บำรุงกำลัง แก้อ่อนเพลีย ทำให้รู้สึกปลอดโปร่ง แก้ร้อนในกระหายน้ำ วิธีใช้โดยนำมาตากแห้ง หั่นแล้วคั่วไฟให้เหลือง ชงดื่ม เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการอ่อนเพลีย ใครที่ชอบเครียด เดี๋ยวเครียดเดี๋ยวเครียดก็น่าพิจารณาอยู่เหมือนกัน พิจารณานาน ๆ เดี๋ยวก็หิว เดี๋ยวก็ต้องสั่งยำถั่วพูมาสักจาน แก้เครียด ท้องอิ่มแล้วความเครียดก็ลดลงเสมอ  ใบยอดอ่อนและเมล็ดมีโปรตีนสูง ซึ่งช่วยย่อยไขมันอิ่มตัว ส่วนรากใช้รักษาอาการปวดมวนท้อง รักษาโรคลมพิษกำเริบ

       

อาหารที่ทำจากถั่วพู

เครื่องปรุง 

ถั่วพู 150 กรัม

หมูสับ 100 กรัม

กะทิ ½ ถ้วย

หัวหอมแดง 3 หัว

กระเทียม 3 กลีบ

พริกแห้งเม็ดใหญ่ 2 เม็ด

น้ำมะนาว 1 ½ ช้อนโต๊ะ

ซีอิ้วขาว (หรือน้ำปลา) 2 ช้อนโต๊ะ

น้ำตาลทราย 1 ½  ช้อนชา

กุ้งแห้ง 2 ช้อนโต๊ะ

ถั่วลิสงคั่วทุบ ¼ ถ้วย

วิธีทำ

1. ล้างถั่วพูให้สะอาด ตัดหัวตัดท้ายแล้วซอยเป็นชิ้นเล็กๆ

2. ปลอกเปลือกกระเทียมและหัวหอมแดง ล้างน้ำให้สะอาด หั่นกระเทียมเป็นชิ้นเล็กๆ ส่วนหัวหอมแดงแบ่งเป็น 2 ส่วน ส่วนแรกซอยบางๆ เตรียมไว้เจียว ส่วนที่ 2 หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ

3. เปิดเตาที่ไฟปานกลาง ตั้งกระทะ นำกระเทียมและหัวหอมแดงที่หั่นเป็นชิ้นไว้แล้วมาคั่วซักพักให้หอมจึงตักขึ้น พักไว้ ส่วนหัวหอมแดงอีกครึ่งหนึ่งที่ซอยไว้ ให้นำไปเจียวจนเหลืองกรอบแล้วนำขึ้นมาพักไว้บนกระดาษซับน้ำมัน

4. หั่นพริกแห้งเป็นท่อน เอาเม็ดออกแล้วนำไปโขลกรวมกับกระเทียมและหัวหอมแดงที่คั่วไว้จนแหลก

5. นำเครื่องปรุงต่างๆ คือ น้ำมะนาว ซีอิ้วขาว (หรือน้ำปลา) และน้ำตาลทราย มาผสมรวมกันในถ้วยผสม ชิมรสตามชอบ เอากะทิเข้าไมโครเวฟประมาณ 2 นาที

 6. เปิดเตาที่ไฟแรง ใส่น้ำเปล่าลงไปในหม้อประมาณ 3 ถ้วย ต้มให้เดือด เมื่อน้ำเดือดแล้วให้นำถั่วพูที่ซอยไว้ลงไปลวก รอจนน้ำเดือดอีกครั้งก็ยกลง เทน้ำออก ราดด้วยน้ำเย็นจัดเพื่อให้ถั่วพูยังดูเขียวอยู่

7. ใส่น้ำเปล่าลงไปในหม้อประมาณ ¼ ถ้วย เอาหมูสับลงไปรวน พอหมูใกล้สุกให้ใส่กุ้งแห้งลงไปด้วย คนจนหมูสุกก็เทน้ำที่รวนหมูทิ้งไปให้หมด

8. นำถั่วพู เครื่องที่โขลกเตรียมไว้ กะทิประมาณ ¼ ถ้วย น้ำปรุงรสและถั่วลิสงทุบใส่ลงไปในชามผสมที่มีหมูสับและกุ้งแห้งอยู่ คนให้เข้ากัน

 9. ตักใส่จาน โรยหน้าด้วยหัวกะทิที่เหลือและหัวหอมเจียว จากนั้นก็ยกเสิร์ฟได้เลยค่ะ